Dossier Dierenwelzijn (was: rituele slacht)

Door de focus op rituele slacht (en niet dierenwelzijn van conceptie tot dood vanuit religieus standpunt) wordt het debat hierover veel gevoerd volgens de agenda als gezet door tegenstanders ervan. Joden in Nederland slachten hun dieren volgens de sjechita al 375 jaar. In deze periode is eenmaal een verbod op ritueel slachten uitgevaardigd (tijdens WO2 door de Duitse bezetters). Moslims in Nederland eten hun vlees nadat het halal is geslacht. Alleen dieren die een dierwaardig leven hebben gehad horen in aanmerking te kunnen komen voor rituele slacht – dat is, een dier dat geen dierwaardig leven heeft gehad kan niet ‘ge-halal-iseerd’ (of ‘ver-kosjer-d’) worden door een correcte slchting (Joden noch Moslims eten varkens).

Daarnaast, in termen van aantallen: in Nederland worden jaarlijks circa 650 miljoen dieren geslacht voor consumptie (plus nog eens 80 miljoen als “uitstoot”, dieren die om economische redenen eerder gslacht worden, niet voor menselijke consumptie), vaak ook nog na een ellendig leven. Schattingen van het aantal ritueel geslachte dieren lopen uiteen van 350.000 tot 1,2 miljoen. Voor rituele slachting gaat het dus over maximaal 0,18 procent van alle geslachte dieren. Oftewel: is de tegenstand van rituele slacht primair een zaak van dierenwelzijn, of vrijheid van geloofsbelijdenis? Volgens de RvS in mei 2019 (n.a.v. voorstel van de PvdD) is beperking van rituele slacht niet snel mogelijk.

===

Links naar rentmeesterschap e.d. gerelateerde bronnen:

Het Vermoeden over ‘Groene Theologie’ boek van Trees van Montfoort

===

Een helikopterperspectief op onverdoofde rituele slacht

Inhoudsopgave

Een helikopterperspectief op onverdoofde rituele slacht

1. Inleiding.

2. Programma Expertmeeting 29 september 2016

2.1. Veertig Seconden Regel, 20.00

2.2. Economie & Organisatie, 21.00

3. Een Helikopterperspectief

3.1. Onderzoeksverslag.

3.2. Sjechita & Dhabiha.

3.3. Spanningsveld

3.4. Vijf benaderingen.

3.5. Ja, mits.

3.6. Nee.

3.7. Nee, tenzij.

3.8. Discussie in uitzonderingslanden.

3.8.1. Toegestaan bij uitzondering

3.8.2. Nederland, België en elders.

3.9. Verdoving na halssnede.

1. Inleiding.

Op deze pagina wordt achtergrondinformatie over onverdoofde rituele slacht uitgewerkt.

2. Programma Expertmeeting 29 september 2016

2.1. Veertig Seconden Regel, 20.00.

Dit is een link naar het definitieve programma van 20 tot 21u.:

Achtergrondinformatie bij de Expertmeeting rituele slacht

Dit programma-onderdeel, die van 20 tot 21.00 gaat over de (on)haalbaarheid van de 40 seconden-regel: die van het “Convenant” in 2012. Dit is voor de Wageningse experts het belangrijkste onderdeel. Marien Gerritzen leidt deze in. De andere twee reageren op eerstgenoemde.

Hoe haalbaar is deze 40 seconden regel in het geval van respectievelijk runderen, schapen en pluimvee? Bij runderen schijnt deze niet haalbaar te zijn, bij overige dieren wel.

2.2. Economie & Organisatie, 21.00.

De link naar dit onderdeel:

Achtergrondinformatie bij de Expertmeeting rituele slacht

Dit tweede programma onderdeel is “economie & organisatie”. Aanleiding: de Kamerbrief van 17 februari 2016 van staatssecretaris Martijn van Dam (PvdA). Daarin stelt Van Dam een aanscherping voor van het ‘Convenant’ van 2012. Een onderdeel van die aanscherping is het exportverbod waar Van Dam aan denkt.

Met name het ene koosjere slachthuis in Amsterdam draait bij mijn weten al enkele jaren verlies. Volgens NRC Handelsblad ca. 100.000 Euro in 2014. Dit heeft te maken met hoge kosten voor een kleine afzetmarkt: o.a. die voor verplichte veterinaire controles. Met een exportverbod erbij wordt het wellicht moeilijker om uit de kosten te komen.

De belangrijkste inleiding van Rik Grashoff, zal bij dit onderdeel zijn. Direct na een aftrap door Ruard Ganzevoort ben is hij aan de beurt. Ik verzoek hem vragen op tafel te leggen t.a.v. de impact van Van Dam’s voorstellen op distributie, etikettering, kosten en rentabiliteit bij onverdoofde rituele slacht. Het gaat met name om de impact van:
het exportverbod dat Van Dam in gedachten heeft;
de kosten van veterinaire controles.

Van Dam denkt ook aan gescheiden distributiekanalen, zodat ritueel en ander vlees niet door elkaar kan komen.

Men kan zich afvragen of een systeem van etikettering net zo goed of beter zou kunnen werken. Volgens de BBC overweegt het Verenigde Koninkrijk zo’n systeem. De grote hindoebevolkingsgroep daar vermijdt juist rundvlees.

3. Een Helikopterperspectief

3.1. Onderzoeksverslag

Dit ‘Helikopterperpectief’, is een kort verslag van mijn onderzoek van de afgelopen maanden t.a.v. beleidsvisies in verschillende westerse landen t.a.v. onverdoofde rituele slacht.

Het gaat om info over ter zake doende discussie en wetgeving in Nederland en België, alsmede een globale kijk op die in een aantal andere westerse landen.

In twee recente nummers van.het blad “De Linker Wang” staan inleidende artikelen over dit thema: die van maart en mei 2016. Ze bieden een bruikbare eerste oriëntatie.

3.2. Sjechita & Dhabiha.

Sjechita is joodse rituele slacht, en Dhabiha de islamitische variant. Raadpleeg voor meer info o.a.:
het Engelstalige Wikipedia artikel ‘Ritual Slaughter’. Het is de moeite waard ook artikelen over hetzelfde onderwerp in een paar andere taalversies van Wikipedia te lezen.

3.3. Spanningsveld

De onverdoofde slacht -thematiek zit op het spanningsveld rondom dierenwelzijn, grondrechten en historische kwesties.

Zowel dierenwelzijn als grondrechten zijn verankerd in het DNA van GroenLinks. Daarom.is deze partij een goed forum om na te denken over een compromis.

Het is goed om je bewust te zijn van het historische spanningsveld rond dit thema. Anderzijds moeten we de discussie niet laten gijzelen door de jaren 30 en 40.

3.4. Vijf benaderingen

De kern van het verhaal wordt een samenvatting van de vijf soorten benaderingen die men globaal zou kunnen onderscheiden als het gaat om beleid, wetgeving en discussie t.a.v. dit onderwerp.

Zeer nuttig referentiemateriaal in dit verband is dit Engelstalige Wikipedia-artikel:
“Legal aspects of ritual slaughter”.

In westerse landen lopen visies t.a.v. onverdoofde rituele slacht sterk uiteen. Je zou deze echter kunnen samenvatten in een vijftal soorten benaderingen: principieel toestaan (ja mits), principieel verbieden (nee), en een drietal tussenwegen.

3.5. Ja, mits.
Het ene extreem is ja, mits – met name Israël en de VS hangen zo’n benadering aan.

In de VS is onverdoofde rituele slacht één van de 2 reguliere slachtmethoden in het kader van de Humane Slaughter Act. De andere methode is verdoofde slacht.

3.6. Nee.
Het andere extreem is nee, totaalverbod dus – onder meer Zwitserland en enkele (maar niet alle) Scandinavische landen hangen deze visie aan.

3.7. Nee, tenzij.
Een tussenweg is nee tenzij. Het enige mij bekende land dat zo’n tussenweg in de praktijk brengt, is Nieuw Zeeland.
Onverdoofde slacht van runderen is er verboden; dat van pluimvee is er toegestaan. De status van schapen is er onduidelijk en omstreden.

Wat vinden de referenten weten wat deze Nieuw-Zeelandse oplossing – verbieden in het geval van runderen, toestaan in het geval van pluimvee?

3.8. Discussie in uitzonderingslanden

3.8.1. Toegestaan bij uitzondering.

Een tweede tussenweg wordt bewandeld door Nederland, België en diverse andere landen: o.a. Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Spanje, Italië en Australië. Onverdoofde slacht is in al deze landen verboden, behalve in een viertal uitzonderings-situaties; één ervan is die volgens islamitische en joodse religieuze riten. Deze uitzonderings-systematiek komt voort uit dit verdrag:

European Convention for the Protection of Animals for Slaughter.

Ten onrechte duidt het boven aangehaalde Wikipedia-artikel “Legal aspects.. ” dit verdrag aan als een EU-richtlijn; in werkelijkheid komt het voort uit de Raad van Europa.

3.8.2. Nederland, België en elders

In Nederland is de discussie ontbrand in 2008. Sinds dat jaar werkt de Partij van de Dieren aan een wetsvoorstel voor een verbod op onverdoofde rituele slacht: vanuit overwegingen op gebied van dierenwelzijn.
In 2012 heeft een meerderheid in de Senaat dat wetsvoorstel verworpen: vanwege onverenigbaarheid met de vrijheid van godsdienst.

In België en diverse andere uitzonderingslanden verloopt de discussie met vergelijkbare argumenten en langs dezelfde breuklijnen. Recente wetsvoorstellen in het Vlaamse Parlement voor een totaalverbod hebben een negatief advies opgeleverd: van de Belgische Raad van State, op 30 juni 2016. Groen!, onze zusterpartij in.Vlaanderen heeft dat advies laten publiceren op vlaamsparlement.be.

Het Nederlandse “Convenant over onverdoofde slacht volgens religieuze riten” is overeengekomen in eveneens 2012; het is een compromis tussen de Nederlandse overheid en enkele gesprekspartners. Deze gesprekspartners zijn o.a.joodse en islamitische ervaringsdeskundigen. Ook de vleesindustrie heeft aan tafel gezeten. Het ter zake doende document
is te vinden op Rijksoverheid.nl.

3.9. Verdoving na halssnede

Een derde tussenweg wordt bewandeld door Finland, Letland, Estland en de Oostenrijkse deelstaat Niederösterreich (Neder-Oostenrijk oftewel Lower Austria, de noordoosthoek van dat land om Wenen heen). Ook deze landen maken een uitzondering voor joden en islamieten als het gaat om onverdoofde slacht – net als in Nederland, België, Duitsland en een aantal andere uitzonderingslanden. Ook conform de hierboven aangehaalde European Convention. Echter, één specifieke regel maakt deze landen verschillend: direct na de halssnede moet het slachtdier alsnog verdoofd worden.

Andere bronnen (aangevuld in 2019):

Dierenrechten versus godsdienstvrijheid?